Sporten is gezond. Niets is minder waar. Sporten heeft een positieve invloed op zowel het lichaam als op het mentale welzijn van mensen. Maar wanneer is sporten niet meer gezond of vanaf wanneer zijn er risico’s verbonden aan sporten? Met andere woorden wanneer is er nood aan een cardiale screening voor hartfalen en sporten?
Iedereen heeft de beelden gezien van Christian Erikson die in het midden van een voetbalwedstrijd op de grond viel en gereanimeerd moest worden. Gelukkig overleefde de voetballer het incident, maar er zijn talloze voorbeelden van sporters die tijdens een wedstrijd hartfalen niet overleefden.
Hartfalen, ofwel onvoldoende pompkracht van het hart om voldoende bloed naar de rest van het lichaam te pompen, kan verschillende oorzaken hebben. Bij atleten kunnen langdurige intensieve trainingen in sommige gevallen bijdragen aan het ontstaan van hartfalen.
Hartfalen en sporten: profsporters vs amateur
Profsporters worden momenteel uitvoerig getest, aangezien zij het uiterste van hun lichaam vragen. Ze ondergaan regelmatig intensieve cardiale screenings en medische controles om ervoor te zorgen dat ze op de top van hun kunnen presteren en eventuele gezondheidsrisico’s tot een minimum beperken. Maar wat dan met recreatieve of amateursporters, vooral in het context van hartfalen en sporten?
Voor veel recreatieve sporters is een grondige cardiale screening nog geen standaardpraktijk. Vaak beperkt de medische evaluatie zich tot een algemeen lichamelijk onderzoek, waarbij de arts oppervlakkig alles nakijkt. Hoewel deze aanpak zeker waardevol is, rijst de vraag of dit voldoende is om de hartgezondheid van sporters te waarborgen, vooral wanneer we rekening houden met de specifieke risico’s die sportactiviteiten met zich mee kunnen brengen.
Hartfalen en sporten zijn twee aspecten die nauw met elkaar verbonden zijn. Terwijl sporten een fantastische manier is om een goede gezondheid te bevorderen, brengt het ook bepaalde risico’s met zich mee, vooral voor degenen die onbewust te maken kunnen krijgen met onderliggende hartaandoeningen. De schokkende incidenten waarbij sporters tijdens wedstrijden of trainingen plotseling hartfalen ervaren, zoals het geval was bij Christian Eriksen, benadrukken het belang van een diepere cardiale screening, zelfs voor recreatieve sportbeoefenaars.
Dit roept vragen op over hoe we de veiligheid van recreatieve sporters kunnen verbeteren en hen kunnen helpen hun hartgezondheid beter te begrijpen. Moeten amateursporters ook regelmatig cardiale screenings ondergaan? Wat zijn de beste praktijken voor het opsporen van mogelijke risico’s? En welke stappen kunnen sporters, artsen en trainers ondernemen om de sportervaring veiliger te maken voor iedereen?
De wetenschappelijke evidentie
In 2012 heeft de Belgische voetbalbond laten onderzoeken of een cardiale screening door middel van onderzoeken zoals ecg en echo noodzakelijk was. In 2012 is uit onderzoek gebleken dat extra onderzoeken naar het hart niet nodig zijn.
Dit omdat er veel vals positieve resultaten op hartfalen waren, waardoor er extra onderzoeken werden uitgevoerd die niet nodig waren. Een recent onderzoek door Aneil Malhotra et al (2018) toonde aan dat hartafwijkingen die tot een plotse dood leidden konden geïdentificeerd worden door middel van cardiale screening. In dit onderzoek wordt er bevestigd dat niet elke afwijking tijdig wordt geïdentificeerd, maar dat het wel enkele sterfgevallen heeft kunnen verhinderen.
Wanneer is hartscreening nu nodig als amateursporter ?
Zoals wetenschappelijk aangetoond door Aneil Malhotra et al (2018) kan een hartscreening het aantal plotselinge stergevallen onder sporters doen afnemen. Jongeren die dodelijke hartafwijkingen hebben is eerder zeldzaam maar er zijn bepaalde risicogroepen waarbij er een verhoogde kans is op acuut hartfalen. Bij deze risicogroepen is het ten zeerste aangeraden om een cardiale screening te laten uitvoeren alvorens zij beginnen of met sporten of hun activiteit verder zetten.
Risicogroepen hartfalen
Familiale geschiedenis van hartaandoeningen: sporters met een familiegeschiedenis van hartaandoeningen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van hartproblemen, waaronder hartfalen. Erfelijke aandoeningen die het hart kunnen beïnvloeden, zoals hypertrofische cardiomyopathie of aritmieën, kunnen het risico vergroten.
Intensieve en langdurige training: sporters die zich bezighouden met intensieve, langdurige trainingen in veeleisende sporten, zoals duursporten (bv. marathonlopers, triatleten), kunnen een verhoogd risico lopen op structurele veranderingen in het hart. Overmatige fysieke stress kan leiden tot vergroting van de hartspier (hypertrofie), waardoor het risico op hartfalen toeneemt.
Leeftijd en geslacht: Oudere sporters en mannen hebben vaak een hoger risico op hart gerelateerde problemen, waaronder hartfalen. Het verouderingsproces kan het hart beïnvloeden, waardoor de kans op structurele veranderingen toeneemt. Vanaf de leeftijd van 35 jaar wordt er aangeraden om tijdig een hartscreening te laten uitvoeren indien u nog actief sport.
Onderliggende cardiovasculaire aandoeningen: sporters met bestaande of onderliggende hartaandoeningen, zoals hypertensie (hoge bloeddruk), aritmieën of aangeboren hartafwijkingen, lopen een verhoogd risico op complicaties, waaronder hartfalen.
Medicatiegebruik: Sommige sporters gebruiken prestatie bevorderende middelen of supplementen die het hart kunnen belasten of onbedoelde bijwerkingen kunnen hebben die de cardiovasculaire gezondheid beïnvloeden. Een goed voorbeeld hiervan is de plotselinge dood van Andrej Gajdos die overleed aan hartfalen na steroïde gebruik. Een arts mag omwille van het beroepsgeheim geen info verschaffen aan derde dus dit betekend dat het gebruik van verboden middelen aan niemand zal worden medegedeeld, het is dus mogelijk om met uw arts een gesprek te hebben over het gebruik van verboden middelen zonder enige consequentie.
Eerdere hart gerelateerde incidenten: sporters die in het verleden symptomen of tekenen van hartproblemen hebben ervaren, zoals onregelmatige hartslag, flauwvallen tijdens of na fysieke inspanning, pijn op de borst, lopen een verhoogd risico op hartfalen en dienen bijzondere aandacht te schenken aan hun hartgezondheid.
Samenvattend, sporters die in het verleden symptomen of tekenen van hartproblemen hebben ervaren, zoals onregelmatige hartslag, flauwvallen tijdens of na fysieke inspanning, of pijn op de borst, lopen een verhoogd risico op hartfalen. Het is van essentieel belang dat deze personen hun hartgezondheid nauwlettend in de gaten houden en prioriteit geven. Vroegtijdige detectie, regelmatige controles en het naleven van een hartgezonde levensstijl kunnen een aanzienlijk verschil maken in hun algehele welzijn en sportprestaties. Het nemen van proactieve stappen om hun hartgezondheid te beschermen, zorgt niet alleen voor een veiligere sportervaring, maar draagt ook bij aan een langer, gezonder en actiever leven. Onthoud dat je hart de hoogste zorg en aandacht verdient, dus maak je hartgezondheid tot een topprioriteit.
